สายโทรศัพท์เป็นสาย ที่ค่อนข้างยุ่งยากในการนับคู่สี ก็เนื่องด้วยโทรศัพท์ 1 หมายเลขจะใช้ สาย 1 คู่เป็นอย่างน้อย ที่ต้องบอกว่าเป็นอย่างน้อยเพราะว่า มีเครื่องโทรศัพท์ บางชนิดต้องใช้สายมากกว่า 1 คู่ เช่นเครื่องโทรศัพท์จำพวก Keytelephone ดังนั้นถ้ามีโทรศัพท์ 100 เครื่องก็ต้องใช้สาย 100 คู่ ทีนี้แหละยุ่งเลย จะนับกันอย่างไรเริ่มที่ไหนก่อน ถ้าใครยังไม่มีความรู้ด้านนี้เลย อาจคิดว่ายากแน่ๆ แต่ถ้าอ่านหน้านี้จบ รับรองจะต้องบอกว่า การนับคู่สายโทรศัพท์ง่ายนิดเดียว ผมขอพูดถึงการทำงานเกี่ยวกับการจ่ายสัญญาณโทรศัพท์สักนิดก่อน การจ่ายสัญญาณโทรศัพท์จะจ่ายสัญญาณจากต้นทางไปยังปลายทางผ่านสายโทรศัพท์ ซึ่งก็แล้วแต่ว่าการออกแบบขนาดของสายว่าเป็นขนาดกี่คู่สาย โดยการจ่ายสัญญาณ ทางต้นทางต้องมีคู่สีที่ตรงกับทางปลายทาง นับเป็นลำดับที่ซึ่งจะเทียบกับคู่สี
สายโทรศัพท์ที่มีใช้กันทั่วไปในปัจจุบันมีอยู่ 2 ชนิด
1. สายคู่สีมาตรฐาน
2. สายลายตุ๊กแก
3. สายคู่สีคาดสี
1. สายคู่สีมาตรฐาน
เป็นสายโทรศัพท์ชนิดที่ใช้กันมากที่สุด ใช้ในการเดินสายนอกและใน รวมทั้งใต้ดิน ตามเสาไฟฟ้าที่มีสายโทรศัพท์ห้อยอยู่ก็เป็นสายชนิดนี้ โดยแบ่งเป็นแม่สีและลูกสีดังนี้

แม่สีคือสี 1. ขาว 2.แดง 3.ดำ 4.เหลือง 5. ม่วง
ลูกสีคือสี 1.น้ำเงิน 2.ส้ม 3.เขียว 4.น้ำตาล 5.เทา

ตารางคู่สี

รูปแสดงสายโทรศัพท์ขนาด 25 คู่สายสายชนิดนี้มีการจัดเรียงกันแบบใช้หนึ่งสีต่อหนึ่งเส้นโดย นับรวมกันเป็นคู่ๆ มีการกำหนดแม่สีและลูกสี แม่สี 1 สีจะมีลูกสีอยู่ 5 สี เรียงลำดับจากคู่ที่ 1. ขาว-น้ำเงิน 2. ขาว-ส้ม 3.ขาว-เขียว 4.ขาว-น้ำตาล……25.ม่วง-เทา
ตัวอย่างเช่น
ลำดับของสายคู่ที่ 16 แม่สีคือสีเหลือง ลูกสีคือสีน้ำเงินดังนั้นคู่สีคือ สี เหลือง-น้ำเงิน
ลำดับของสายคู่ที่ 10 แม่สีคือสีแดง ลูกสีคือสีเทาดังนั้นคู่สีคือสี แดง-เทา

จากรูปด้านบนจะเห็นได้ว่าตารางสามารถเรียงคู่สีได้ทั้งหมดแค่ 25 คู่ ถ้าสายโทรศัพท์เกินกว่านี้จะมี ริบบิ้น พันแต่ละมัดไว้ โดยความหมายของแต่ละสีของริบบิ้นคือลำดับของมัดคู่สี

ตารางสีแสดงริบบิ้นที่ใช้พันมัดสายโทรศัพท์ใช้ตารางเดียวกับตารางคู่สี

จากตารางจะมีริบบิ้นคู่สีต่างๆ จะแทน คู่สาย ขนาด 25 คู่ถ้ามีสายจำนวนมากขึ้น ริบบิ้นที่พัน และมัดสายก็จะเพิ่มขึ้น ตามจำนวนของคู่สายที่เพิ่มขึ้น โดยริบบิ้นจะมีสีตามคู่สีโทรศัพท์ มัดที่ 1 ริบบิ้นสี ขาว-น้ำเงิน ริบบิ้นเส้นสุดท้ายจะเป็นสี ม่วง-น้ำตาล รวมแล้วจะได้สายทั้งหมด = 25×24= 600 คู่สาย

รูปแสดงสายโทรศัพท์ขนาด 100 คู่สาย

ตัวอย่างเช่น
สายขนาด 150 คู่ จะมีสายโทรศัพท์ทั้งหมด 6 มัด ตั้งแต่ ขาว-น้ำเงิน ถึง แดง-น้ำเงิน
สายขนาด 500 คู่ จะมีสายโทรศัพท์ทั้งหมด 20 มัด ตั้งแต่ ขาว-น้ำเงิน ถึง เหลือง-เทา
คู่สายที่ 267 คือริบบิ้นสี ดำ-น้ำเงิน คู่สี เหลือง-ส้ม
ถ้าสายเกินกว่า 600 คู่ จะเป็นยังไง ก็เหมือนเดิมครับ จะมีริบบิ้นมาพันรอบทุกๆ 600 คู่สาย แต่คราวนี้จะเป็นสีเดียว โดยเรียงดังนี้ 1.ขาว 2.แดง 3.ดำ 4.เหลือง 5.ม่วง ทำให้มีคู่สายได้ทังหมด = 25x24x5 = 3,000 คู่สาย

2. สายลายตุ๊กแก
เป็นสายอีกชนิดหนึ่งที่ยังพอมีให้เห็นกันในปัจจุบัน ส่วนมากถ้าจะใช้ต้องสั่งโรงงานผลิตไม่สามารถหาซื้อได้ทั่วไปเหมือนกับชนิดแรก ข้อดีของสายชนิดนี้ก็คือไม่ต้องกลัวว่าสีจะแตกคู่ เนื่องด้วยลายบนสายบอกถีงลำดับของคู่สาย ข้อเสียก็คือไล่คู่สียากกว่าชนิดแรก

รูปแสดงสายลาย จุดต่างๆของสายโทรศัพท์ลายตุ๊กแก

สีของสายที่ใช้เรียงดังนี้ 1.ฟ้า 2.ชมพู 3.เขียว 4.ส้ม 5.เทา
ลายที่ใช้คือ 1 จุดสั้น 2 จุดสั้น 3 จุดสั้น 4 จุดสั้น หลายจุดสั้น 1 จุดยาว 2 จุดยาว 3 จุดยาว 4จุดยาว หลายจุดยาว ( จุด สีดำ และ สีแดง)

รูปแสดงสายโทรศัพท์ลายตุ๊กแก ขนาด 32 คู่สาย

3. สายคู่สีคาดสี

บทความโดย
อิศเรส อินทแสน
ใบอนุญาตประกอบวิชาชีพวิศวกรรมควบคุม เลขที่ ภฟก. 11456
isares@isacengineering.com
Line ID : isacengineering